|
 Başbakanlık İnsan Hakları Başkanı Vahit Bıçak, bu gelişmeyi şu sözlerle değerlendiriyor: "İnsan hakları konusunda Türkiye'nin nabzı atmaya, hayat belirtisi göstermeye başladı. Bu durum, ülkedeki felsefe değişikliğinin göstergesidir."
(Zaman, 21 Ağustos 2005) Türkiye, insan hakları konusunda attığı adımların meyvesini toplamaya başladı. Bir süre öncesine kadar kamu otoritesinin bile kontrol etmekte güçlük çektiği emniyet ve jandarma gözetim birimleri, günümüzde Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı'na bağlı il ve ilçe kurulları tarafından rahatlıkla denetlenebilir hale geldi.
81 il ve 850 ilçede bulunan sivil statüdeki bu kurullar, inceleme sırasında hiçbir zorlukla karşılaşmıyor, denetim sonuçlarını da düzenli olarak Ankara'ya iletiyor. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanı Vahit Bıçak, bu gelişmeyi şu sözlerle değerlendiriyor: "İnsan hakları konusunda Türkiye'nin nabzı atmaya, hayat belirtisi göstermeye başladı. Bu durum, ülkedeki felsefe değişikliğinin göstergesidir."
Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı, kurulduktan kısa bir süre Türkiye genelinde örgütlendi. Ankara ile sıkı işbirliği içinde faaliyet gösteren il ve ilçe kurulları 16 üyeden oluşuyor. Üyelerden sadece 2'si kamu görevlisi. Diğer 14 üye, insan hakları konusunda faaliyet gösteren vakıf, muhtar temsilcisi, yerel basın, sendika, ticaret ve sanayi odası, tabip odası, baro, üniversite, il genel meclisi ile belediye başkanlığından seçilen isimlerden oluşuyor. Bunların dışında da 14 bin gönüllü, İnsan Hakları Başkanlığı için çalışıyor. Kurullar yer ve zaman bildirmeden, cezaevi, hastane, polis ve jandarma merkezi gibi insan hakları ihlali yapıldığı iddiası gündeme gelen yerlere gidebiliyor. Denetimler sırasında güvenlik güçleri, kurul üyelerine yardımcı oluyor. Çünkü kurul üyeleri, ay sonunda Ankara'ya gönderecekleri raporda denetledikleri yerlerdeki fiziki durumun yanında kolluk güçlerinin tavırları hakkında da bilgi veriyor. İl ve ilçe kurulları aylık faaliyetlerini düzenli olarak başkanlığa bildiriyor. İnsan Hakları Başkanlığı da bu çerçevede hazırlanan 2005'in ikinci dönem (nisan-mayıs-haziran) çalışmalarını bir rapor halinde ilgili kurumlara gönderdi. Raporda, geçen yıllardan farklı olarak ilginç ayrıntılar yer alırken, inceleme yapılan karakol, cezaevi ve jandarma birliklerinin durumları hakkında da ayrıntılı bilgiler bulunuyor.
'Büyük değişim yaşandı'
Başbakanlık İnsan Hakları Başkanı Vahit Bıçak, Türkiye'de insan hakları konusunda büyük değişim yaşandığının altını çizerek, "Yaşanan bu değişimin gereği olarak, insan hakları ihlali olabilecek kurumlar sivil toplumun incelemesine açıldı. İl ve ilçe kurullarımız sivil toplum örgütlerinden oluşuyor. Bu kurullar istedikleri zaman insan hakları ihlalinde ismi geçen birimleri rahatlıkla inceleyip bunu rapor haline getirebiliyor. Bu tamamen felsefe değişikliği ile ilgili bir olay. Daha önce gizli kapılar ardında yapılan bir kısım işlemler şimdi halkın gözü önünde gerçekleşiyor." dedi. Karakol ve nezarethanelerdeki duruma ilişkin olarak il ve ilçelerden düzenli bilgi adlıklarını dile getiren Bıçak şu bilgileri verdi: "Bu denetimler daha önce Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi tarafından yapılıyordu. Denetimi yabancı kuruluşların yapmasını beklemeden kendi sivil örgütlerimizle yapıyor olmamız çok tutarlı bir davranış. Bu kurullar denetimleri sırasında hiçbir zorluk ve baskı ile karşılaşmıyor. Çünkü herkes biliyor ki bir zorluk yaşansa bu bilgi gizli kalmayacak ve raporlara yansıyacak."
Bazı illerin insan hakları raporu
Türkiye geneli, il ve ilçe insan hakları kurullarının 2005 yılı ikinci dönem raporlarına yansıyan bazı bilgiler şöyle:
nAdana: Ceyhan ilçe kurulu tarafından 4 nezarethane denetlendi ve fiziki koşulların düzeltilmesi için ödenek istenmesine karar verildi. Seyhan Dağlıoğlu ve Yumurtalık Polis Merkezi ziyaret edildi, herhangi bir olumsuzluğa rastlanmadı. Aladağ İlçe Jandarma personeline insan hakları semineri verildi.
nAmasya: Dönem içinde 15 jandarma ve 8 emniyet birimi denetlendi, herhangi bir olumsuzluğa rastlanmadı.
nBatman: Jandarma ve polis karakollarında yapılan denetimlerde tespit edilen eksikliklerin, ilgili birimlere iletilmesine karar verildi. Batman Devlet Hastanesi'nde yapılan denetimlerde hastanenin fiziki şartlarının yetersiz olduğu kanaatine varılmıştır.
nDiyarbakır: İl Emniyet Müdürlüğü ziyaret edilerek, insan hakları ihlallerinin önlenmesi için gerekli bütün önlemlerin alınması istendi.
nHakkari: Nezarethanelerde tespit edilen fiziki ortama dair eksikliklerin giderilmesi, sorgu kısmındaki personele yönelik kurs düzenlenmesi, gözaltı kayıtlarının sıkı tutulması, giriş ve çıkış yapan şahısların doktor raporlarının tam tutulması ve savcılık makamına zamanında bilgi verilmesine yönelik çalışmaların sürdürüleceği bildirilmiştir.
nİzmir: Nisanda 29 jandarma karakolu ve 37 emniyet birimi, mayısta ise 25 jandarma karakolu ve 31 emniyet birimi denetlendi. Nezarethanelerdeki fiziki eksikliklerin ödenek yetersizliğinden kaynaklandığı tespit edilmiştir.
nKahramanmaraş: Türkoğlu, Andırın, Çağlayancerit, Elbistan, Pazarcık, Nurhak, Afşin Göksun, Ekinözü ilçe insan hakları kurulları emniyet ve jandarma birliklerinde denetim yapıldı.
nMalatya: Nisanda 15 jandarma karakolu ve 17 emniyet birimi denetlendi. TEM Şube Müdürlüğü'nde bulunan bir nezarethane ile Doğanşehir İlçe Emniyet Müdürlüğü nezarethanesinin standartlara uymadığı belirlendi.
Edip Ali Yavuz
21 Ağustos 2005, Pazar |
